Cô Đôi Thượng Ngàn vốn là con Vua Đế Thích trên Thiên Cung, được phong là Sơn Tinh Công Chúa. Sau cô giáng sinh xuống đất Ninh Bình làm con gái nhà một chúa đất ở chốn sơn lâm.

Cô Đôi Thượng Ngàn là một thánh cô nổi tiếng trong Tứ Phủ Thánh Cô. Cô Đôi Thượng Ngàn nổi tiếng anh linh dạy khắp bốn phương, trải từ Đông Cuông, Tuần Quán tới phủ Nho Quan tỉnh Ninh Bình về tới huyện Cao Phong, tỉnh Hòa Bình) đều có đền thờ Cô.

Nổi lên trên cả là hai ngôi đền thờ cô thuộc địa phận Nho Quan, tỉnh Ninh Bình và huyện Cao Phong, tỉnh Hòa Bình) gắn với truyền thuyết sinh hóa của Cô. Đền Bồng Lai (còn gọi là đền Bồng Lai Hạ) ở Nho Quan, Ninh Bình là nơi Cô được giáng sinh và Đền Bồng Lai Thượng ở Cao Phong, Hòa Bình là nơi Cô hóa.

Cô Đôi Thượng Ngàn còn được thờ tại Đền Cô cách đền Mẫu Đông Cuông khoảng 500m. Ngôi đền này được xây dựng với quan niệm rằng cô là tỳ nữ bên cạnh Mẫu Thượng Ngàn. Khu du lịch Hàn Sơn - Thanh Hóa cũng có một ngôi Đền Cô Đôi Thượng Ngàn. Ngoài ra, Cô Đôi Thượng Ngàn chủ yếu được phối thờ tại các cung Tứ Phủ Thánh Cô hoặc một ban riêng ở các đền phủ.

SỰ TÍCH CÔ ĐÔI THƯỢNG NGÀN 

Sự tích Cô Đôi Thượng Ngàn trên Từ điển mở Bách khoa toàn thư viết rằng:

Tương truyền rằng, Cô Đôi Thượng Ngàn là Sơn Tinh Công Chúa, con Vua Đế Thích trên Thiên Cung. Nghe lệnh Vua Cha, Cô giáng trần xuống đất Ninh Bình làm con gái một quan lang đức độ họ Hà – chúa đất người Mường ở vùng rừng núi Nho Quan. Khi hạ sinh, Cô Đôi rất đỗi xinh đẹp da trắng, mặt tròn, tóc xanh mượt mà, lưng ong thon thả. Sau này, Cô được Mẫu Thượng Ngàn yêu thương, cho theo học đạo phép để giúp dân. Khi về thiên, Cô theo hầu bên Mẫu, được Mẫu Thượng Ngàn truyền dạy cho vạn phép và cùng với tấm lòng nhân hậu của mình, Cô Đôi đã dạy người rừng biết thống nhất về ngôn ngữ. Cô thường về ngự cảnh sơn lâm núi rừng ở đất Ninh Bình quê nhà lúc thanh nhàn.

Truyền thuyết khác về Cô kể rằng, Cô Đôi Thượng Ngàn cũng là tiên Cô cai quản kho lộc Sơn Lâm Sơn Trang bởi vậy người trần gian ai nhất tâm thì thường được Cô Đôi ban thưởng, ngược lại có nợ mà không mau trả lễ sẽ bị Cô bắt đền nặng hơn.

Có một thần tích khác về Cô Đôi Thượng Ngàn

Tại Ninh Bình, có một vị quan lang họ Hà người Mường. Hai vợ chồng ông vốn nổi tiếng khắp vùng vì tấm lòng nhân từ, cứu giúp người nghèo nhưng đến tuổi ngũ tuần mà vẫn chưa có con. Ngọc Hoàng cảm động sai Tiên Cô giáng sinh, đầu thai làm con ông bà. Mười hai tháng sau bà sinh ra cô. Lúc đó có đôi chim khách đến bên cửa sổ hót không ngừng, mừng tiên Cô giáng sinh trần gian.

Gia đình Cô chuyển tới làm quan ở huyện Cao Phong, châu Mai Đà, tỉnh Hưng Hóa. Thời gian thấm thoát thoi đưa, năm đó cô mười hai tuổi xinh đẹp tuyệt trần da trắng, tóc đen, lưng ong thon thả.

Lúc bấy giờ, Đức Thánh Mẫu Thượng Ngàn hóa thành một bà lão đói khát, bệnh tật để thử lòng người trần gian, độ cho người có tâm, bèn nằm lả ở gốc cây đa dưới chân núi Rồng. Với lòng thương người của mình, cô giúp đỡ bà lão nghèo khổ. Vì thấy được tấm lòng nhân hậu, đức độ, sẵn sàng giúp đỡ người nghèo khổ của Cô và Cô là người con gái người ngoan ngoãn, hiền lành được mọi người yêu quý; kiếp trước là tiên nữ trên tiên giới, nên Mẫu độ cho cô thành tiên, trở về bên hầu cận bên cạnh Mẫu, cứu giúp nhân gian.

Các Đền thờ Cô Đôi Thượng Ngàn 

- Đền Cô Đôi Thượng Ngàn nằm ở thôn Bồng Lai, xã Văn Phương, Nho Quan, Ninh Bình.

- Đền Bồng Lai ở trong động Thiên Thai, khu vực núi Đầu Rồng, thị trấn Cao Phong, huyện Cao Phong, tỉnh Hòa Bình. 

- Phủ Châu Sơn: nằm ở xã Phú Sơn, Nho Quan, Ninh Bình. 

- Phủ Kim Đôi, xã Gia Lâm, huyện Nho Quan, Ninh Bình. Tại di tích còn lưu giữ được một số hiện vật có giá trị lịch sử - văn hóa. Di tích Phủ Kim Đôi tiêu biểu cho tín ngưỡng thờ Mẫu Tam Phủ của người Việt trên địa bàn huyện Nho Quan nói riêng và tỉnh Ninh Bình nói chung.

- Đình Mỹ Hạ ở Gia Thuỷ, Nho Quan vốn là nơi thờ Đinh Tiên Hoàng và Dương Vân Nga cũng có phủ thờ Cô Đôi Thượng Ngàn.

- Đền thờ Cô Đôi ở gần đền Đông Cuông, xã Đông Cuông, huyện Văn Yên, Yên Bái.

- Đền Đôi Cô, phường Nông Tiến, thành phố Tuyên Quang thờ phụng và ngưỡng vọng cô đôi Thượng Ngàn và cô bơ Thoải Cung.

- Đền Đôi Cô - Cầu Má nằm trên Km15 quốc lộ 2A, thuộc xã Đạo Đức, huyện Vị Xuyên, Hà Giang thờ cô đôi Thượng Ngàn và cô bơ Thoải Cung.

- Đền thờ Cô Đôi Thượng Ngàn ở Sa Pa đang xây dựng mở rộng thêm, miền thượng ngàn từ Lào Cai đến Sa Pa có rất nhiều đền thờ các Cô (Cô bé Tả Van, cô Đôi Thượng Ngàn...)

Bài viết mà BÀN THỜ QUANG HƯNG chia sẻ trên đây, mong rằng sẽ giúp các mọi người hiểu hơn về Cô Đôi Thượng Ngàn. 

Nếu quý khách muốn xem ban thờ hoặc đồ thờ liên hệ HOTLINE: 0961.622.672  để được tư vấn và giải đáp nhanh chóng nhất.

 https://xuonggodep.com/